شاخص توده بدنی چقدر مفید است؟

شاید شما شاخص توده بدنی خودتان را مثل میزان کلسترول خونتان بدانید، اگر نه خودتان میتوانید با اندازه قد و وزنتان اندازه گیری کنید.

شاخص توده بدنی = وزن بدن تقسیم بر ( قد ضربدر قد)

حالا که این شاخص را محاسبه کردید، آیا ارزش دانستن دارد؟ و با این علم چه کار میتوانید کنید؟

برای پاسخ به این سوال، بهتر است یک گام به عقب برداشته شود و درک کنید که این شاخص نشانه گر چیست و چرا اندازه گیری میشود؟

شاخص توده بدنی محاسبه ای از وزن و قد شماست که در سالهای گذشته با استفاده از جدولهایی از شما درخواست میخواست تا قد خود را در سمت چپ جدول پیدا کنید و سپس وزن ایده آل خود را در میان لیستی تحت اندازه گیری های قالب کوچک، متوسط و بزرگ پیدا کنید.

این نمودارها، محاسباتی بود که شرکت‌های بیمه عمر برای تخمین زدن سن افراد براساس داده های اطلاعاتی هزاران نفر استفاده میشد.. استفاده از این نمودارها بسیار پر سر و صدا بود و هرگز واضح نبود چگونه باید اندازه‌گیری قالب شخص تعیین شود.

بی ام آی چیزی مشابه انجام می‌دهد: رابطه بین ارتفاع و وزن شما را به عنوان یک عدد تنها بیان می‌کند که به اندازه قالب بستگی ندارد، در این حال این شاخص با قدمت بیش از ۲۰۰ سال یکی از معیارهای تعیین کننده سلامت است.

شاخص توده بدنی طبیعی چیست؟  

بازه ۱۸،۵ تا ۲۵ این سنجش به عنوان نرمال تلقی میشود، ۲۵ تا ۳۰ به نشانه اضافه وزن و اگر شخصی شاخص توده بدنی بالاتر از ۳۰ داشته باشد به عنوان یک فرد با چاقی مفرط سنجیده میشود.

مثل همگی آزمون های سلامت، شاخص توده بدنی هم یک معیار ایده آل نیست: تحت شرایطی خاص، مانند بارداری و بالا بودن توده ماهیچه ای و برای کودکان و سالمندان نمیتواند به خوبی عمل کند.

در آخر به صورت کلی، هرچه معیار شاخص توده بدنی بالاتر باشد، خطر ابتلا به بیماری های مرتبط با وزن همانند دیابت، آرتروز، بیماری های کبدی، چندین نوع سرطان مثل سینه، کولون و پروستات، فشار خون بالا، کلسترول بالا و آپنه خراب‌ ( وقفه تنفسی در خواب ) را افزایش دهد.

به گفته سازمان بهداشت جهانی،  چاقی سالانه تقریباً علت مرگ سه میلیون نفر در سراسر جهان میشود که جدای این مسئله بسیاری از افراد با شاخص توده بدنی بالا بعد از کاهش وزن نه تنها سلامت جسمانی بهتری دارند بلکه تاثیرات مثبت آن برروی سلامت روح و اعصاب قابل چشم گیری نیست. 

آیا باید به این شاخص اهمیت کمتری داده شود؟

تحقیقات نشان داده است که شاخص توده بدنی به تنهایی خیلی اوقات با سلامت سوخت و سازی ( متابولیسم) اشتباه میشود، همچنین که بالاتر ذکر شد، این شاخص برای افراد باردار، سالمند و ورزشکار سنجش مناسبی نمیباشد.

شاخص توده بدنی به عنوان تنها شاخص نباید معیار تعیین کننده سلامت و یا بیماری باشد، این گزاره برای باقی معیارها مثل کلسترول، قندخون و فشار خون هم تعمیم داده میشود.

به عنوان مثال طبق مطالعه ای، این شاخص میتواند برای تخمین زدن آینده سلامت مفید تر باشد تا سنجش سلامت کنونی یک فرد. افرادی که سالم هستند و اضافه وزن دارند، احتمالا در طول زمان دیابت یا عوارض منفی اضافه وزن را تجربه کنند.

مشکل دیگر این شاخص این است که این معیار بر اساس جوامع سفید پوستان تعریف شده است که میزان درصد چربی بدن یا جرم عضلانی میتوانید قومی متغیر باشد، پس این شاخص برای افراد سفید پوست میتواند دقیق تر نسبت به قوم های

دیگر باشد.

.نوشته شده توسط رابرت اچ. شمرلینگ، دکترای پزشکی، عضو هیئت تدریس ارشد، انتشارات سلامت هاروارد؛ عضو مشاوره انتشارات سلامت هاروارد